Atlarda Harunluk Nedir ve Nasıl Önlenir?
Atlarda Harunluk, at bakımı ve sağlığıyla ilgilenen herkes için önemli bir konudur. Bu durum, genellikle atların hareket kabiliyetini önemli ölçüde kısıtlayan ve dolayısıyla onların yaşam kalitesini düşüren bir sağlık sorunudur. "Rok ne demek?" sorusunun cevabı da aslında bu sağlık sorununun bir diğer adıdır. Atların hem fiziksel hem de psikolojik sağlığını etkileyebilen bu durum, erken teşhis ve doğru müdahale ile yönetilebilir bir bir süreçtir.
Makalenin devamında, atları etkileyen bu sağlık sorununun tanımı, harunluk belirtileri ve nedenleri ele alınacak. Akabinde, harunluk ile başetme yöntemleri ve en önemlisi bu durumun önlenmesi ve yönetimi için uygulanabilecek stratejiler sunulacak. Bu bilgiler sayesinde, at sahipleri ve bakıcıları, hayvanların sağlıklı ve mutlu bir hayat sürdürmeleri için gerekli önlemleri alabilecek ve harunluğu etkili bir şekilde yönetebileceklerdir.
Harunluk Nedir?
Harunluk, halk arasında genellikle "ağırlık dönüyor" olarak bilinir ve hipodromlarda "buruk" adıyla anılır. Bu, atların kontrol dışı hareketler sergilediği ve istenmeyen bir durumdur [7]. Harun veya Root olarak da bilinen bu durum, atların kontrolünü kaybetmelerine ve beklenmedik tepkiler vermelerine neden olabilir. Örneğin, bir at geri gitmeye çalışırken, rehberi zorlandığında şaha kalkıp sürücüyü atma eğilimi gösterebilir [7]. Bu durum genellikle gece, kimsenin olmadığı sessiz ortamlarda daha sık rastlanır ve uzun gece gezintileri bu durumu hafifletmekte etkili olabilir [7]. Harunluk, atların psikolojik olarak rahatsız olduğu zamanlarda daha belirginleşir ve tırnaklarına vurulduğunda agresif davranışlar sergileyebilirler [7]. Bu durum, özellikle ağır sporlar ve yorucu faaliyetler sonrası görülebilir ve atların genel sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sahiptir [7].
Harunluk Belirtileri ve Nedenleri
Fiziksel Belirtiler
Harunluk durumunda atlar, kontrol dışı hareketler sergileyebilir; örneğin, geri gitmeye çalışırken birdenbire şaha kalkabilir ve rehberi zorladığında sürücüyü atma eğilimi gösterebilir [13]. Bu durum genellikle geceleyin, kimsenin olmadığı sessiz ortamlarda daha sık rastlanır [13]. Ayrıca, tırnaklarına vurulduğunda yerinde durur ve tekme atmaya başlar, bu da atın psikolojik olarak rahatsız olduğunu gösterir [13].
Psikolojik Belirtiler
Harunluk, atların psikolojik olarak rahatsız olduğu zamanlarda daha belirginleşir. Uzun gece gezintileri, atın psikolojisini rahatlatmak için etkili bir yöntemdir [13]. Eğer at, sürekli olarak şaha kalkma eğilimi gösteriyorsa, bu durumun üstesinden gelmek için yumurta yöntemi kullanılabilir; at şaha kalktığında elinizdeki çiğ yumurtayı atın alnına vurarak korkutabilirsiniz [14].
Harunluğun Nedenleri
Harunluk, özellikle yorucu ve ağır sporlar sonrasında atların kontrolünü kaybetmelerine neden olabilir [13]. Bu durum, atların hem fiziksel hem de psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir ve at sahipleri tarafından dikkatle yönetilmesi gereken bir sağlık sorunudur [13]. Atın hareketlerini yavaşlatma ve hızlandırma komutları ile psikolojisini düzeltmek ve güven kazanmak önemlidir [14].
Harunluk ile Başetme Yöntemleri
Gece Gezintileri: Atların harunlukla başa çıkmasında gece gezintileri önemli bir rol oynar. Özellikle karanlıkta ve sessiz ortamlarda yapılan uzun gezintiler, atların psikolojisini rahatlatarak bu durumu hafifletebilir. Bu yöntem, atların rahatlamasını sağlayarak onların güvenliğini artırır ve daha sakin bir davranış sergilemelerine yardımcı olur [22].
Psikolojik Destek: Atlar için psikolojik destek sağlamak, harunluk durumunu yönetmede kritik bir faktördür. Düzenli olarak at binmek, özellikle prostat ve iktidarsızlık gibi sağlık sorunlarına karşı koruyucu etkiler sunar ve atların genel sağlığını iyileştirir. Bu tedavi yöntemi, Avrupa'da birçok hastanede başarıyla uygulanmaktadır [20] [23].
Uzun Süreli Eğitim: Harunluğun üstesinden gelmek için atların uzun süreli ve sabırlı bir eğitimden geçmeleri gerekir. Güven kazanmak ve atın kontrolünü sağlamak için verilen küçük komutlarla hızlandırma ve yavaşlatma eğitimleri bu süreçte büyük önem taşır. Bu eğitimler, atların daha itaatkar hale gelmesini sağlar ve harunluk durumunda sakin kalmalarına yardımcı olur [22] [25].
Harunluğun Önlenmesi ve Yönetimi
At yetiştiricileri, atların psikolojisini anlamalı ve doğdukları günden itibaren uygun bakım sağlamalıdır. Bu, atların insanlara güven duymalarını sağlar ve olası sağlık sorunlarını önler [28]. Genç atlara ayak kaldırma alışkanlığı erken yaşta öğretilmelidir, bu işlem zor değildir ve atların bakımını kolaylaştırır [28]. Tımar, atların derisini temizleyerek, gözeneklerini açar ve kan dolaşımını artırır, bu da atların dayanıklılığını ve sağlığını artırır [28]. Ayrıca, tımar sırasında atlarla iyi iletişim kurmak, onları yatıştırır ve güven duygusunu pekiştirir [28]. Atların eğitimi ve bakımı, onların genel sağlığını ve performansını doğrudan etkiler, bu nedenle profesyonel destek almak bu süreci optimize eder [30]. Atlar için düzenli egzersiz ve iş, psikolojik ve fiziksel sağlıklarını destekler, stresi azaltır ve uyum yeteneklerini artırır [32].
FAQs
- Atlar neden başlarını sallarlar?
Atlar, hoşlarına gitmeyen bir durumla karşılaştıklarında veya başka bir at ya da insan tarafından rahatsız edildiklerinde başlarını sallayarak rahatsızlıklarını ifade ederler. Bu davranış genellikle sinekleri kovma amacı dışında gözlemlenir. - 'Harun' atlar için ne anlama gelir?
Atlar arasında 'Harun', özellikle ilerlemesi gereken bir yolda huysuzluk yapıp geri geri yürüyen atlar için kullanılan bir tabirdir. Halk arasında bu davranış için 'harın' kelimesi de kullanılır. Bu terim, inatçı ve yönlendirilmeye direnen atlara atıfta bulunur. - Atlar neden dağlanır?
Atların dağlanması iki ana nedenden dolayı yapılır. İlk olarak, çeşitli hayvan hastalıklarının tedavisinde kullanılır. İkinci olarak, atların tanınması amacıyla üzerlerine özel işaretler dağlama yöntemiyle konur. Ayrıca, bazı eşyalar da benzer şekilde damgalanmak için dağlanır. - Atlar neden daireler çizer?
Eğer bir at kısıtlı bir alana kapatılmışsa veya yemek vakti yaklaşmışsa, çoğu zaman çite ya da kapıya doğru yürüyerek daireler çizebilir. Bu davranış, belirli durumlarda normal olarak kabul edilse de, atın dinlenme veya yeme gibi günlük aktivitelerini etkiliyorsa, bu hareketin bir stereotipe dönüşmüş olabileceği düşünülmelidir.
Referanslar
[1] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[2] - https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/194497/mod_resource/content/0/11.-12.%20Hafta_Atlarda%20v%C3%BCcur%20dili.pdf
[3] - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/144434
[4] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[5] - https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/194497/mod_resource/content/0/11.-12.%20Hafta_Atlarda%20v%C3%BCcur%20dili.pdf
[7] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[8] - https://www.youtube.com/watch?v=I8SUjRUaqZ0
[10] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[11] - https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/194497/mod_resource/content/0/11.-12.%20Hafta_Atlarda%20v%C3%BCcur%20dili.pdf
[13] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[14] - https://www.youtube.com/watch?v=lvoqGAKK4j8
[16] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[17] - https://www.youtube.com/watch?v=lvoqGAKK4j8
[18] - https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/194497/mod_resource/content/0/11.-12.%20Hafta_Atlarda%20v%C3%BCcur%20dili.pdf
[19] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[20] - https://www.youtube.com/watch?v=I8SUjRUaqZ0
[22] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[23] - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2017100
[25] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[26] - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/544493
[28] - https://istanbulbinicilik.com/atlar-hakkinda/at-bakimi/
[29] - http://tip.fusabil.org/text.php3?id=1111
[30] - https://tika.gov.tr/detail-turkmen_atlari_devlet_birligi_uzmanlarina_egitim/
[31] - https://www.researchgate.net/publication/321732292_Atlarda_Egzersizde_Vucut_Sicakligi_ve_Isi_Duzenleme_Mekanizmasi
[32] - https://www.researchgate.net/publication/312938517_Atlarda_Antrenman
[33] - http://vetjournal.ankara.edu.tr/en/download/article-file/776085
[34] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[35] - https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/194497/mod_resource/content/0/11.-12.%20Hafta_Atlarda%20v%C3%BCcur%20dili.pdf
[37] - https://www.youtube.com/watch?v=YbP8i4hrXec
[38] - https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/194497/mod_resource/content/0/11.-12.%20Hafta_Atlarda%20v%C3%BCcur%20dili.pdf
Yorum Gönder